نسبیگراییِ مفهومی گونهای از نسبیگرایی است که بر ضرورت وساطت چارچوب مفهومی، زبان، پارادایم یا دیگر جهاز ذهنی و بشرساز در فرایند فهمِ واقع و تفسیر و قرائت جهان تأکید میورزد. از نظر نسبیگرایان مفهومی، نظر به اینکه دستگاهها و چارچوبهای مفهومی که این نقش واسط را بر عهده دارند متکثر، متنوع و سنجشناپذیرند و نمیتوان در باب درستی و نادرستی آنها به قضاوت و داوری نشست، قرائتهای مختلف از جهان و تئوریهایی که در عرصههای مختلف در چارچوب طرحهای مفهومی و پارادایمها و چارچوبهای زبانی مختلف عرضه میشود به یکسان از حقانیت و صدق و موجّه بودن برخوردارند.
مقاله حاضر میکوشد، ضمن معرفی دقیق نسبیگرایی مفهومی و اشاره به چند تقریر مهم از آن، نشان دهد که پل زدن از نسبیگرایی مفهومی به نسبیگرایی معرفتی و نسبیّت حقانیّت و صدق با اشکالات منطقی روشنی مواجه است. و نسبیگرایی مفهومی، بر فرض درستی و اعتبار، هرگز مستلزم نسبیگرایی در صدق و حقیقت نیست.
- بازدید: 3561
غلبه اصول و ارزش های لیبرالی بر فرهنگ عمومی غرب و نیز بر نهادهای بین المللی منبعث از سلطه و اقتدار سیاسی، اقتصادی و تکنولوژیک غرب شرایطی را فراهم آورده که برخی احکام و آموزه های حقوقی اسلام، به ویژه در باب محدودیت های مربوط به آزادی بیان، تغییر مذهب، سبّ و توهین به مقدسات مورد چالش قرار گرفته، محدودیت ها و گاه مجازات های مربوط به آنها ضد کرامت انسانی و منافی حقوق بشر محکوم ،« نامعقول » به عنوان اموری لحاظ می شود. این گونه ارزش داوریها از موضع تفوّق عقلانیت معاصر غربی بر دیگر نظامهای عقلانی صورت میپذیرد. مقاله حاضر ضمن تفکیک ساحت های بر آن است که « صدق و درستی » و « توجیه » ،« معقولیّت » سه گانه بحث در نشان دهد: 1. تلقی اسلامی از آزادی در چارچوب عقلانیّت نظری و عملی اسلامی بایستی فهم شود؛ 2. توقف در سطح عقلانیّت و عدم عبور به مرحله موجّهسازی هرگز مجالی برای سرزنش و محکومیّت دیگر تلقی های معقول از آزادی فراهم نمی آورد. مبحث آزادی و محدودیت های آن، هم با مقوله عقلانیت نظری و هم عقلانیّت عملی مربوط میشود. از آنجایی که منابع عقلانیّت درفضای تفکر اسلامی به جدّ متفاوت با فضای عقلانیت سکولار است فضای منطقی بحث ایجاب میکند که اولا ، ساحت هرمنوتیکی بحث محترم شمرده شود و طرفین به درک عمیق عقلانی ت نهفته در پس تلقی اسلامی و غیراسلامی به بحث استدلالی و « توجیه » از آزادی توجه نشان دهند؛ ثانیا با ورود به ساحت اقناعی درباره موجّه بودن و نبودن شواهد و پشتوانه های تلقی هر یک از آزادی بپردازند.
- بازدید: 3584
جدیدترین مطالب
- علوم انسانی اسلامی در برزخ سنت و مدرنیته گیر افتاده است
- حرکت جهادی حماس، سه رهاورد بزرگ برای فلسطین داشت
- محور مقاومت و ضرورت اندیشیدن به دوران پساپیروزی
- ضرورت بازپس گیری شأن تأثیرگذار حوزه های علمیه
- متن کامل سخنرانی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی در همایش بین المللی مهدویت و انتظار در اندیشه حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی(ره)
- تأمل انتقادی بر اقتدارگرایی تمدنی و دفاعیهای از رویکرد فرهنگ گرایانه به تمدن نوین اسلامی
- تأثیر مکتب فقهی امام خمینی بر فقه سیاسی شیعه