شاعر حوزوی می تواند منادی ارتقای سطح فرهنگی جامعه و ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی باشد

اگر شاعر حوزوی متکی به نظام معرفتی برآمده از منابع اصیل دینی و نظام ارزشی اسلامی به سراغ عرصه زندگی و واقعیت برود، می تواند منادی ارتقای سطح فرهنگی جامعه و ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی شود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی استاد احمد واعظی، استاد واعظی در آیین اختتامیه پنجمین جشنواره بین المللی شعر حوزه (اشراق) که به همت معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی در مرکز همایش های غدیر برگزار شد، اظهار داشت: در آستانه یکصدمین سال احیای مجدد حوزه علمیه قم قرار داریم که در سال ۱۳۰۱ مرحوم شیخ عبدالکریم حائری(ره) به همراه جمعی از شاگردان برجسته شان به قم آمدند و این هجرت آغاز یک حرکت بسیار شتابان برای اوج گرفتن حوزه علمیه قم شد، تا جایی که امروز حوزه علمیه قم مرکز حوزه های علمیه جهان تشیع است.

* حوزه علمیه قم مدیون مجاهدت های آیت الله حائری و شاگردان ایشان است

وی گفت: حوزه علمیه قم مدیون و مرهون مجاهدت آن مردم بزرگ و شاگردان برجسته ای چون امام خمینی(ره) و آیت الله گلپایگانی(ره) و آیت الله اراکی(ره) و بسیاری از بزرگانی که پرورده کرسی درس ایشان بودند و به برکت همجواری با حضرت معصومه(س) این برکات عاید و حاصل شد.

* تفاوت وجه هنری حوزه پیش از انقلاب و پس از آن

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: حوزه امروز ما در مقایسه با حوزه گذشته، یعنی دهه های اخیر به خصوص دهه های پس از انقلاب نسبت به  دهه های قبل از انقلاب حوزه، ویژگی های بسیار خاصی پیدا کرده است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی اظهار داشت: یکی از این ویژگی ها، مسأله برجسته شدن و تقویت وجه هنری حوزه است؛ برخی از وجوه هنری، مثل شعر و ادب در قرون و اعصار در حوزه های ما رواج داشته اما اکنون وجوه دیگر هنری از جمله هنرهای نمایشی و هنرهای تجسمی و انواع و اقسام هنرها در حوزه مشاهده می شود، و فعالیت های خوبی در این زمینه شکل گرفته است.

وی با اشاره به ظرفیت های متنوع شعر و زبان شعر گفت: زبان شعر تکثر قالبی متعددی دارد و می تواند لفظ پردازی محض، برخوردار از آهنگین بودن، زیبایی های لفظی و مربوط به ساخت زبانی باشد، کما این که شعر می تواند تماماً از عنصر خیال و صور خیال برخوردار باشد و خیال آمیز، بی ارتباط با واقعیتباشد همان طور که می تواند معطوف به واقعیت باشد و در واقع، قرائت زیباشناسانه و خیال انگیز از واقع باشد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: بخش قابل توجهی از شعر آیینی، معطوف به حوادث تاریخی، مقولات دینی، سخن از حوادث و واقعیت های دینی می کند.

*  شعر و حکایت زیباشناسانه از واقعیت

وی افزود: وقتی زبان شعر ناظر به واقعیت است و به عرصه زندگی و واقعیت های آن نزدیک می شود، حکایت گری و گزارش گری عالمانه از واقع نیست، لهذا گزاره های شعری، در واقع گزاره های اخباری از جنس گزاره های واقع نمای علمی نیستند، چرا که اگر زبان شعر، زبان گزارش خشک و عریان واقع باشد، لطافتی ندارد و از سنخ زبان علم می شود، بدین جهت هیچ وقت از گذشته هم حتی وقتی که کل مقوله دانش را به حکمت علمی و نظری تقسیم می کردند، شعر را از شعب حکمت عملی ویا نظری قرار ندادند، چرا که وجه صناعی شعر قالب است و نمی توان شعر را زبان حکایت از واقع قرار داد.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی اظهار داشت: وقتی شعر معطوف به حوادث و واقع می شود، قرائت زیباشناسانه واقع می گردد، در این صورت ممکن است که کسی تصور کند که زبان شعرچون خوانش و قرائت است پس کاملا امری سوبژکتیو مثل بیان سلایق و علایق است. 

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: در عین حال که زبان شعر روایت زیباشناسانه واقع است اما یک امر صرفاً و کاملاً سلیقه ای نیست، چرا که اساساً مقوله زیبایی چیزی است که در نظر و رؤیت ماست و یک اُبژه خارجی نیست که خود را به ما تحمیل کند، به گونه ای که همه مضطر به تصدیق آن باشند.

وی افزود: زیبایی و زشتی مقولاتی نیست که مثل یک امر واقعی به گونه ای باشد که به تصدیق و اذعان همگان در آید؛ زیبا دیدن امور به دنیای درون ما، شبکه باورهای ما، نظام ارزشی ما و نظام زیباشناختی ما بر می گردد و اینهاست که یک منظره، واقعه و اتفاق را زیبا می کند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی اظهار داشت: حضرت زینب کبری(س) درباره عاشورا فرمودند «ما رأیت الا جمیلا» نفرمودند «ما کان الا جمیلا»؛ یعنی من آن را زیبا می بینم و ابن زیاد ها و دیگرانی که در نظام ارزشی شان، بینشی شان و شبکه باورها و علایقشان شهادت، عبودیت، توحید، بندگی، عشق به خدا و عشق ورزی در محضر خدا ارزش نیست، شهادت را کرامت نمی دانند.

وی گفت: اگر شبکه باورها، علایق، گرایش ها، بینش ها و این نظام ارزشی و زیباشناختی که در درون انسان است، از حقانیت، صدق و عینیت برخوردار باشد، قرائت زیباشناسانه از واقعیت ها واز عرصه زندگی و حوادث هم درجه ای از عیبنیت و حقانیت برخوردار خواهد بود.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: اگر این مبنا را بپذیریم که زیبا و زشت دیدن امور تابع محتوای شبکه باورها، ارزش ها، نظام ارزشی و نظام گرایشی شخص است و محتوای آن باورها و نظام ارزشی، صدق و کذب بردار است و آن محتوا قابل دفاع و غیرقابل دفاع می باشد، آن زیبا دیدن به وجهی از عینیت و حقانیت برخوردار می شود و این حقانیتِ زیباشناختی، رقیقه آن حقیقه معرفتی و آن نظام ارزشی است.

وی افزود: برای «إنَّ مِنَ الشِّعرِ لَحِکمَه» این وجه را در نظر می گیرم که گاهی اوقات شعر محتوای حِکمی و محتوای مستقیم معرفتی پیدا می کند که حکمت می شود اما گاهی اوقات ولو خیال انگیز و قرائت زیباشناسانه از واقع، حماسه جنگ و واقعیت های تاریخ اسلام است، «إنَّ مِنَ الشِّعرِ لَحِکمَه» می شود، چرا که پشتوانه بینشی و ارزشی حق و صادق است که آن نگاه را به شخص داده، و آن تفتّن های زیباشناسانه را به شخص داده، حکیمانه و حقانی است و نگاه حقانی، معرفت حقانی و نگاه ارزش حقانی، رؤیت حقانی را به همراه می آورد، ولو آن روایت از واقع، قرائت و روایت زیباشناسانه باشد.

* شاعر توان ایجاد تغییر در ذائقه فرهنگی و حرکت اجتماعی را خواهد داشت

حجت الاسلام والمسلمین واعظی اظهار داشت: اگر شاعر با این نگاه وارد عرصه تفتّن به واقعیت ها و عرصه زندگی شود و متوجه آلام مردم و حوادثی که بر جامعه می گذرد و واقعیت هایی که جامعه را احاطه کرده، با نگاه زیباشناسانه برخاسته از بینش توحیدی و نظام ارزشی اسلامی شعر بسراید، توان ایجاد تغییر در ذائقه فرهنگی و حرکت اجتماعی را خواهد داشت.

وی گفت: اگر شاعر حوزوی متکی به آن نظام معرفتی، نظام ارزشی و نظام زیباشناختی که از بطن و متن دین و معارف مکتب اهل بیت(ع) و قرآن منبعث است، به سراغ عرصه زندگی و واقعیت برود، می تواند منادی ارتقای سطح فرهنگی جامعه و ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی شود و بذر امید، ایمان، مهرورزی، عزت و معنویت را در میان جامعه بیفشاند.