علامه حسن‌زاده دایره‌المعارف متحرک شاخه‌های مختلف معارف اسلامی بود
علامه حسن زاده آملی رسالتی مسلط به کتب اصلی دانش‌های مختلف اسلامی و دایره‌المعارف متحرک نسبت به شاخه‌های مختلف معارف اسلامی بود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی استاد احمد واعظی، حجت‌الاسلام والمسلمین استاد احمد واعظی در مراسم بزرگداشت ارتحال ملکوتی عالم جلیل القدر، علامه حسن زاده آملی در اصفهان در خصوص این عالم بزرگوار اظهار داشت: ایشان از مفاخر حوزه‌های علمیه بود، از خداوند می‌خواهیم که درجات این مرد که هم اهل علم و هم معرفت بود را عالی بفرماید.
وی گفت: انسان‌ها به طور طبیعی در مقابل دو امر خاضع هستند، یکی علم و یکی معرفت، وقتی بفهمند شخصی عالم است، فرقی هم نمی‌کند چه علمی باشد، همچنین به شکل طبیعی نسبت به فرد صاحب معنویت خضوع دارند و احترام قائل هستند و اگر در فردی این دو جمع شود، این حالت احترام دو چندان می‌شود.
ایشان با تأکید بر این که علامه حسن‌زاده آملی به حق از کسانی بود که در هر دو حوزه عالم بود و بسیار احترام داشت تصریح کرد: یک وقت بنده و امثال بنده شهادت می‌دهیم که شاگرد کوچکی از شاگردان ایشان بودیم، یک وقت باید ببینیم اساتید ایشان چه می‌گویند، مرحوم میرزا ابوالحسن شعرانی که خودش از بزرگان علمای تهران و علامه ذوالفنون بود که آیت‌الله آملی نسخه بدل ایشان است، یک اجازه اجتهاد به مرحوم آملی داده که در آن می‌نویسد، ۲۰ سال بلکه بیشتر او را آزمودم و امتحان کردم هیچ عیبی که مایه نقص او باشد ندیدم، فقط جدیت و اجتهاد بود.
* تلاش معنوی علامه توام با جد و جهد عالمانه بود
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد واعظی عنوان داشت: یکی از جملاتی که آیت‌الله حسن زاده آملی تکرار می‌کرد، این بود که در این دنیا کاری مهم‌تر از خودسازی نداریم، ایشان عجیب نسبت به این امر مقید بود؛ آیت‌الله جوادی آملی فرمودند علامه حسن‌زاده عجیب عاشق ماه رمضان بود و وجودی مشتاق معنویت و خودسازی دارد؛ از ایشان سوال کردند چرا به این حد گریه می‌کنید، پاسخ دادند تا جان به لب نرسد جام به لب نرسد، اگر کسی می‌خواهد از جام شراب الهی بهره‌مند شود باید خون دل بخورد، جد و جهد می‌خواهد، ایشان اهل تلاش معنوی بود که این تلاش توام با جد و جهد عالمانه بود.
* گدایان علم و معرفت
وی با بیان سخنی از علامه حسن زاده آملی گفت: می‌فرمودند در تهران که درس می‌خواندیم، محضر بزرگانی چون الهی قمشه‌ای و آیت‌الله شعرانی تعطیلی نداشتیم، آیت‌الله شعرانی فقط روز عاشورا و روز شهادت حضرت علی(ع) را تعطیل می‌کرد، یک روز برف سنگینی در تهران آمده بود که فکر نمی‌کردیم استاد سر کلاس بیاید، به سختی خودمان را به کلاس رساندیم، این موضوع را به ایشان گفتیم، پرسیدند سر راه گداهای همیشگی بودند یا نبودند، پاسخ دادند ما هم گدای علم و معرفت هستیم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به بیوگرافی خودنوشت علامه حسن زاده آملی تصریح کرد: در این بیوگرافی که در سال ۶۳ نوشته شده، علامه از شرح حال خود نوشته که در کتاب «هزار و یک نکته جلد» یک صفحه ۳۲۳ هست، یکی از کارهای علمی‌ایشان همین کتاب است که این کتاب نکات حدیثی، تفسیری، ریاضی، طب و نجوم دارد، در آن رساله خودنوشت قریب به ۶۱ کتاب و رساله را نام می‌برد که تا آن زمان و سن ۵۶ سالگی نوشته بود، بسیار موفق در تحقیق و علم و معنویت بود.
وی افزود: علامه حسن زاده آملی رسالتی که برای خودش تعریف کرده بود، صیانت و پاسداشت علوم اسلامی و اصیل و سنتی ما بود؛ ایشان مسلط به کتب اصلی دانش‌های مختلف اسلامی بود که بعضی از کتاب‌هایی که ایشان آموخت و درس داد، شاید بسیاری از فضلای ما تا پایان عمر یک بار هم آن کتاب‌ها را نبینند؛ حسن‌زاده دایره‌المعارف متحرک بود و نسبت به شاخه‌های مختلف معارف اسلامی و خوب درس می‌خواهند.
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد واعظی اظهار داشت: یکی از دوستان در اوایل طلبگی به ایشان مراجعه کرده و پرسیده بود خوب درس خواندن چگونه است، علامه پاسخ داده بودند که اگر کتابی را تمام کردی و توانستی از اول تا آخر کتاب را خط به خط بگویی خوب درس خوانده‌ای یعنی حاضرالذهن باشی، رهبر معظم انقلاب به حق فرمودند شاید باید روزگارانی بگذرد که چشم حوزه‌های علمیه به همچین کسی روشن شود، اینها از حسنات روزگار هستند و در اینها به جز جد و جهد ظاهر نشده است.
وی با اشاره به صحبت‌های چند روز اخیر در فضای مجازی تاکید کرد: اگر ایشان هرجای دیگر دنیا بود به عنوان فخر و مایه مباهات و یک شخصیت برجسته علمی و معرفتی تجلیل می‌کردند، در فضای مجازی مطالبی گفته می‌شود، مثلا ایشان عالم بود ولی چه فایده که طب و نجوم و ریاضیات قدیم بلد بود و الان تمام علوم پیشرفت کرده.
* تاریخ هر علم، هویت آن علم است
استاد واعظی تصریح کرد: تاریخ هر علم جزء هویت آن علم است، در محیط‌های آکادمیک دنیا فلسفه سیاسی اول با تاریخ اندیشه سیاسی آغاز شد، امروزه در دنیا مکرر راجب افلاطون، ارسطو و کانت مقاله و تحقیق جدید منتشر می‌شود وکسی نمی‌گوید در قرن ۲۱ هستیم، اینها سند هویت و علمی بشر است، شخصیت‌های بزرگ علمی و تاریخ علم جز هویت علم است.
وی افزود: علامه حسن زاده آملی فقط و فقط در تسلط به نجوم قدیم یا ریاضیات قدیم که خلاصه نمی‌شد، ایشان در معارف بلند فلسفی، عرفانی، فقهی،حدیثی و عرفانی فقیه بودند و اجازه اجتهاد فقهی داشتند، اگر فقط هم بر علم ریاضیات قدیم مسلط بودند بازهم شایسته تجلیل و احترام بودند ولی در دامنه بسیاری از علوم اسلامی نه تنها عالم بودند بلکه جزء سرآمدان بودند.
* اگر کسی به مشرب دیگر شاخه‌های علمی توهین کند خطای بزرگی است
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد واعظی با بیان این که علوم و معارف اسلامی شعبه‌های مختلف دارد، اظهار داشت: عالمان ما هم مشرب‌های مختلف دارند، بعضی‌ها مشرب کلامی دارند بعضی فقیهند و بعضی عارف، مشرب‌های مختلف فکری و شاخه‌های مختلف داریم، همه این شاخه ها لازم است و تسلط بر هر یک از این شاخه‌ها شایسته احترام است؛ خطای بزرگی است که اگر کسی مشرب دیگر شاخه‌های علمی را توهین، تحقیر و حتی تکفیر کند، هریک از این شاخه‌ها ارزش خودش را دارد، درون تمام مشرب‌ها اختلاف نظر هست و همه اینها باید یک منطق حاکم باشد، تمام شاخه های علمی و معرفتی محترم است، بخاطر تعلق خاطر به یک مشرب نباید مشرب‌های دیگر را محکوم کرد، هر عالمی در هریک از این شاخه‌ها زحمت بکشد و مسط و عالم باشد شایسته تکریم است.
وی گفت: در هر یک از شاخه‌ها اینجور نیست که آورده یک عالم آورده معصومانه باشد، اشتباه و خطا می‌کنند، کتاب های فقهی را باز کنید بزرگان فقه عدله یکدیگر را بررسی و نقد می‌کنند، اینها مجتهد و فقیه هستند و مقلد نیستند؛ از ائمه می‌آموزیم که در فضای علم و دانش با منطق، استدلال ،منازعه علمی و ادب عالمانه برخورد کنیم، متاسفانه مشاهده می‌شود کسی که مشرب عرفانی یا فلسفی را نمی‌پسندد با توهین برخورد می‌کند، این مشرب اهل بیت نیست.
* در نظام احسن عالم هرکس اگر در جای خود قرار بگیرد می‌شود عدل
ایشان با اشاره به بحث‌ها و خرده‌هایی که در خصوص عدم موضع‌گیری سیاسی علامه انجام شده تصریح کرد: کسانی که مخالف نظام هستند اعتراض می‌کنند از آن طرف بعضی هم که مواضع انقلابی دارند می‌گویند چرا خیلی در صحنه نبود روحانیت و حوزه‌های علمیه به ویژه علما و بزرگان کارویژه‌های متعددی دارند، هرکسی در منظومه‌های نیازمندی‌های اخلاقی جامعه اسلامی باید باری را به دوش بکشد، نمی‌توان انتظار داشت که همه روحانیت و علما در صحنه مدیریت سیاسی و یا اجرا بیاند، افراد شاکله و توانایی و قابلیت مختلف دارند، در نظام احسن عالم هرکس اگر در جای خود قرار بگیرد او می‌شود عدل، اگر شخصیت هایی مثل علامه املی فعال سیاسی شوند دیگر وضع و شیئ در جای خود نیست.
وی با بیان این که حوزه‌ها و روحانیت احتیاج دارد که عده‌ای از روحانیون فعال سیاسی شوند، افزود: برخی از روحانیون که جنم مدیریتی دارند برخی از مشاغل مدیریتی را احراز کنند یا نظام قضا همینطور، اما این که بگوییم همه باید یک شکل باشند و یک کار بکنند درست نیست، علامه آملی به‌گواهی‌های زیاد همراه انقلاب و رهبری بود، زمان جنگ چگونه پشتیبانی می‌کرد و گاهی در جبهه‌ها حضور پیدا می کرد، نسبت به اصل نظام و ولایت مدافع بودند ولی اینجور که فعال سیاسی باشند نبوده، باید دیدمان را وسیع کنیم و انتظاراتمان را از حوزه و روحانیت و شخصیت‌های علمی متناسب با نیازهای جامعه قرار دهیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد واعظی در پایان خاطرنشان کرد: امیداوریم که بتوانیم از سیره و منش این مرد بزرگ که هم حسن سیرت و سیما و بیان داشت، بسیار عطوف و رئوف و شاگرد پرور و مهربان بود بهره‌مند شویم و همچنین حوزه‌های علمیه بهره‌مند شود و با مطالعه آثار ایشان درس بگیریم و در آینده شاهد بروز شخصیت‌هایی چون ایشان باشیم.